Karkonoski Park Narodowy
„Śnieżka z zachodu” autorstwa I, Derbeth. Licencja CC BY 2.5 na podstawie Wikimedia Commons
Karkonosze są najwyższym pasmem górskim Sudetów i jednocześnie jednym z najpiękniejszych gór Polski.
Ciągną się od zachodu od Przełęczy Szklarskiej aż do Bramy Lubawskiej po stronie wschodniej. Karkonosze są także granicznym pasmem górskim łączącym Polskę z Czechami. Na jego obszarze występują unikalne formy rzeźby: samotne skałki (Słonecznik, Końskie Łby, Pielgrzymy, Paciorki, Trzy Świnki), wspaniałe kotły polodowcowe (Śnieżne Kotły, Kotły z Małym i Wielkim Stawem), gołoborza oraz płaskowyże z torfowiskami.
Znaczne spadki terenu i uskoki skalne sprzyjają powstawaniu wodospadów. Do największych należą Wodospady Łomniczki (300-metrowy ciąg kaskad potoku Łomniczka), Wodospad Szklarki (13 m wysokości) i największy w polskich Karkonoszach – Wodospad Kamieńczyka (27 m wysokości). Prawie cały teren polskich Karkonoszy obejmuje Karkonoski Park Narodowy. Park utworzony został w roku 1959 na obszarze 5510 ha (obecnie 5575 ha). Największą część parku zajmują lasy a prawie 1/3 powierzchni parku objęta jest ochroną ścisłą.
Od 1992 roku Karkonoski Park Narodowy jest częścią Bilateralnego Rezerwatu Biosfery Karkonosze/Krkonose o łącznej powierzchni ponad 60 tys. ha. Celem Rezerwatu Biosfery jest ochrona ekosystemów naturalnych, półnaturalnych, a także różnorodności biologicznej i prowadzenie badań naukowych. Na terenie Parku Narodowego schronienie znalazło wiele bardzo rzadkich gatunków zwierząt i roślin.
Atrakcje turystyczne
„Śnieżka późną zimą, widok z Kruczych Skał w Karpaczu”. Licencja CC BY 2.5 na podstawie Wikimedia Commons
Śnieżka
Najwyższy szczyt Karkonoszy, o ponad 200 metrów przewyższa wszystko w najbliższym otoczeniu. Jej charakterystyczny kształt przy dobrej widoczności dojrzeć można będąc jeszcze wiele kilometrów od Karkonoszy.
Szczyt Śnieżki często znajduje się w chmurach, klimat tu panujący zbliżony jest do subpolarnego. Od bardzo dawna Śnieżka przyciągała wszystkich wędrujących po Karkonoszach. Pierwsi zdobywcy Śnieżki zdołali na nią wejść jeszcze w XV wieku. Następnym było dużo łatwiej, a dziś od czeskiej strony można nawet wjechać wyciągiem krzesełkowym.
„Wysoki Kamień widziany ze Zwaliska od strony zachodniej”. GNU Licencja Wolnej Dokumentacji, w wersji 1.2.
Wysoki kamień
Górujący od zachodu nad Szklarską Porębą szczyt, położony w Wysokim Grzbiecie Gór Izerskich. Na szczycie malownicze skałki tworzą grupę skalną o wysokości 30m. Z wierzchołka rozciąga się jedna z najwspanialszych panoram w Sudetach. Widać stąd Karkonosze, Rudawy Janowickie, Góry Izerskie, Góry i Pogórze Kaczawskie. Na szczycie odnaleźć można fundamenty rozebranego w 1963 roku schroniska i wieży widokowej.
„Śnieżne Kotły”. Licencja Creative Commons.
Śnieżne kotły
Dwa najbardziej imponujące skalne kotły polodowcowe w Karkonoszach z dobrze zachowanymi formami glacjalnymi. Są one rozdzielone wąskim skalnym żlebem i wciśnięte w północne zbocza Głównego Grzbietu Karkonoszy między Łabskim Szczytem, a Wielkim Szyszakiem. Pionowe ściany skalne mają do 150m wysokości, górna krawędź Dużego Kotła położona jest na wysokości 1490m n.p.m. W Wielkim Kotle są dwa małe Śnieżne Stawki. Duży Kocioł (wschodni) ma 800m długości i 600m szerokości łącznie z Małym Kotłem (zachodnim) stanowią ścisły rezerwat przyrody o powierzchni ponad 120 ha. Nazwa Kotłów pochodzi od śniegu, który zalega się pod pionowymi urwiskami skalnymi do późnego lata.
„Chybotek”. Licencja CC BY-SA 3.0.
Chybotek
Jedna z głównych atrakcji turystycznych Szklarskiej Poręby. Kilkumetrowa grupa skalna złożona z kilku bloków. Najwyżej położony kamień o średnicy ok. 4m wsparty w dwóch miejscach daje się łatwo rozkołysać. Ze względu na swój kształt zwany był także „Misą cukru”. Z Chybotkiem związane są stare legendy i podania. Skałę tą otacza aura tajemniczości i według starych przekazów zamykała ona wejście do podziemnego skarbca.
„Szrenica wczesną zimą”. Licencja CC BY-SA 3.0
Szrenica
Ulubiony szczyt narciarzy U stóp Szrenicy leży Szklarska Poręba. Na wierzchołek góry prowadzi nowoczesna, krzesełkowa kolej linowa, a na szczycie znajduje się znane schronisko górskie „Szrenica”. Może Szrenica nie jest górą wysoką, ale każdego roku panują tu znakomite warunki śniegowe (porównywalne jak w Alpach na wysokości 2000 m). Ten naturalny walor sprawił, że od kilku lat na obszarze góry powstaje nowoczesny ośrodek narciarski SkiArena Szrenica – karkonoski raj dla narciarzy.
„Złoty Widok”. Fot. Edyta Głębocka
Złoty Widok
Okazały próg skalny nad doliną Kamiennej, dobry punkt widokowy na Karkonosze ( przy dobrej pogodzie widoczna Śnieżka). Obok znajduje się Grób Karkonosza, ułożona poziomo płyta granitowa z napisem w języku polskim i niemieckim. Poniżej znajdują się Baszty – zespół kilkunastu skalnych wieżyc o wysokości do 20m, tworzących skalny mur nad Kamienną.
„Zakręt Śmierci”. Licencja CC BY-SA 3.0
Zakręt śmierci
Zakręt na wysokości 755m n.p.m. stanowiący część zbudowanej w 1937 roku szosy pomiędzy Szklarską Porębą a Świeradowem Zdrój. Bardzo ostry zakręt (prawie 180 stopni) okrążający grupę skałek 12 metrowej wysokości, nazwę zawdzięcza tragicznym wypadkom spowodowanym przez nieostrożnych kierowców. Roztacza się stąd wspaniała panorama Karkonoszy oraz Kotliny Jeleniogórskiej. Poniżej Zakrętu Śmierci, idąc do Zbójeckich Skał, mijamy sztolnię starej kopalni pirytów.
Krzywe Baszty i Krucze Skały
To dwie grupy skalne znajdujące się przy drodze prowadzącej ze Szklarskiej Poręby do granicy. Krzywe Baszty to położona na lewym brzegu Kamiennej, granitowa skała o wysokości 18m. W południowej ścianie znajduje się niewielka jaskinia powstała w wyniku eksploatacji złóż pegmatytów. Krucze Skały znajdujące się na prawym brzegu, są równie okazała grupą skalną. Tworzą ją dwa duże granitowe masywy: – zachodni opadający ku rzece 35m progiem (doskonały punkt widokowy) i wschodni z wojennym krzyżem postawionym w latach dwudziestych naszego wieku. Miał on uczcić pamięć mieszkańców Szklarskiej Poręby zabitych i zaginionych podczas I Wojny Światowej.
„Wodospad Szklarki latem”. Licencja CC BY-SA 3.0
Wodospad Szklarki
Malowniczo położony na terenie enklawy Karkonoskiego Parku Narodowego, w środkowej części Wąwozu Szklarki, wodospad spadający kaskadą o wysokości 13,5 m, zwężający się ku dołowi i skręcający spiralnie masy wody. Na lewym brzegu skalnego progu znajdują się okazałe marmity. Przy wodospadzie usytuowane jest małe schronisko „Kochanówka”.
fot. K. Olbrycht
Czerwona Jama
Sztucznie powstała przy eksploatowaniu pegmatytów jaskinia ok. 6m głębokości i około 4m wysokości.
„Wodospad Kamieńczyka”. Licencja CC BY-SA 3.0
Wodospad Kamieńczyka
Najwyższy wodospad po polskiej stronie Karkonoszy. Próg wodospadu znajduje się na wysokości 843 m n.p.m. Kamieńczyk spada trójstopniową kaskadą o wysokości 27m do przepięknego Wąwozu Kamieńczyka – klasycznego przykładu erozji wstecznej potoku i stopniowego cofania sie progu wodospadu. Wąwóz ma około 100m długości, a jego pionowe skalne ściany osiągają ponad 25 m wysokości. Na niektórych odcinkach jego szerokość nie przekracza 4m . Za środkową kaskadą wodospadu znajduje się, po części sztucznie wykuta jaskinia – tzw. „Złota Jama” ze skupiskami pegmatytu i ametystów. Obok wodospadu pierwsze po wojnie nowo wybudowane schronisko „Kamieńczyk”.
„Mały staw”. Licencja CC BY-SA 3.0
Kocioł Małego Stawu
Jest to jedno z najbardziej malowniczych miejsc w Karkonoszach. Wysokość skalnych ścian sięga 200-250 metrów. Na dnie kotła znajduje się jeziorko o powierzchni 2,9 ha i głębokości 7 metrów. Nad jego brzegiem na gości czeka drewniane schronisko Samotnia.
„Zamek Chojnik, widok dziedzińca z wieży”. Licencja CC BY-SA 3.0 pl
Zamek Chojnik
Na Pogórzu Karkonoszy nieopodal Sobieszowa (dzielnicy Jeleniej Góry) znajduje się enklawa Karkonoskiego Parku Narodowego. Na jej terenie, na szczycie granitowego wzgórza znajdują się ruiny średniowiecznego zamku obronnego. Zamek ten stanowił jeden z elementów systemu twierdz wybudowanego przez Piastów Świdnickich. Wędrówka na zamek przynosi dodatkową satysfakcję jaką jest jedna z najpiękniejszych panoram Karkonoszy.
Przyroda
Karkonosze to oprócz pięknych krajobrazów także wielki rezerwat przyrody. W 1959 roku utworzono tu Karkonoski Park Narodowy, który obejmuje 5,5 tysiąca ha, zarówno po polskiej jak i czeskiej stronie Karkonoszy. Ochroną ścisłą objęto 1710 ha.
Roślinność Parku jest bogata i ma wyraźny charakter piętrowy, typowy dla wysokich pasm górskich. Oprócz regla dolnego (500 – 1000 m n.p.m.) i regla górnego (1000 – 1250 m n.p.m.) występuje piętro kosodrzewiny (około 1250 -1300 m n.p.m.) oraz powyżej strefa skalna roślinności alpejskiej. Najbardziej wartościowe z przyrodniczego punktu widzenia są tereny piętra subalpejskiego (1250-1450 m n.p.m.). Oprócz zarośli kosodrzewiny występują tu m.in.: liściaste zarośla brzozy karpackiej i wierzby lapońskiej, ziołorośla, traworośla, zbiorowiska z licznym udziałem wietlicy alpejskiej, a także zbiorowiska źródliskowe i torfowiskowe.
Do najbogatszych florystycznie fragmentów Parku należą kotły polodowcowe, na dnie których wśród okazałych powierzchni ziołorośli występują: modrzyk górski, miłosna górska, jaskier platanolistny, ciemiężyca zielona. Zbocza porastają trawy z zawilcem narcyzowym i sasanką alpejską. Wzdłuż potoków rozwijają się zbiorowiska źródliskowe i torfowiskowe z bartsją alpejską, gnidoszem sudeckim i czosnkiem syberyjskim. Fenomenem przyrody są wysokie torfowiska subalpejskie na Równi pod Śnieżką oraz pod Mumlawskim Wierchem z maliną moroszką i wełnianeczką alpejską.
W piętrze alpejskim – powyżej 1450 m n.p.m. występują murawy z sitem skuciną i jastrzębcem alpejskim, porastające zbocza Śnieżki. Na terenie Parku opisano 900 gatunków roślin, w tym gatunki będące reliktami epoki lodowcowej, m.in.: skalnica śnieżna, gnidosz sudecki, wierzba lapońska, malina moroszka.
Niegdyś w Karkoszach zamieszkiwały duże drapieżniki m.in. niedźwiedzie, rysie, żbiki, wilki, orły i puchacze. Niestety wskutek działalności człowieka zastały one zupełnie wytrzebione. Pośród większych ssaków w Karkonoszach spotkać można jelenie, sarny, lisy, łasice, borsuki, dziki a także sprowadzone z południa Europy muflony. Przedstawicielem alpejskiej fauny jest ryjówka górska.
Wśród ptaków znaleźć można cietrzewie, głuszce, sowę włochatą, dzięcioł czarnego a także bardziej pospolite zięby i mysikróliki. Jedyną w swoim rodzaju atrakcją ornitologiczną stanowi 67 stawów rybnych między Cieplicami a podnóżem Karkonoszy. Stawy te, założone w średniowieczu przez cieplickich cystersów, stały się naturalnym składnikiem krajobrazu, wykształcając bogatą biocenozę, co sprzyja występowaniu tu największego w Sudetach zespołu wodnego ptactwa. Stawy te stanowią również ważną stację odpoczynkową na wielkiej trasie ptasich przelotów. W polskich Karkonoszach szczególnie zaznacza się jesienny przelot ptaków. Najwięcej wędrownych ptaków można zobaczyć we wrześniu i październiku. Rekordowa liczba zaobserwowanych pod Szrenicą, w ciągu jednego dnia, ptaków wynosi 17 tys. 940 sztuk. Ptaki te najczęściej kierują się w kierunku południowo-zachodniej Europy i zachodniej części Morza Śródziemnego. Aby zobaczyć tysiące ptaków zasłaniających niebo w jednej chwili, najlepiej obserwować niebo wczesnym rankiem, wtedy to ci skrzydlaci wędrowcy najczęściej przelatują nad wierzchami Karkonoszy.
Najmniejsze okazy fauny to pstrąg występujący coraz częściej górskich potokach. W cienistych, wilgotnych miejscach niższych obszarów przedgórza można zobaczyć piękną czerwono-pomarańczową salamandrę.